هلیکوباکتر پیلوری یا در اصطلاح عامیانه میکروب معده نوعی باکتری است که به طور گسترده ‌ای در سراسر جهان، به خصوص در کشور های در حال توسعه مانند ایران، شیوع دارد. تخمین زده می ‌شود که در حال حاضر، بیش از نیمی از جمعیت کره زمین به این باکتری مبتلا هستند. علائم عفونت با این باکتری شامل درد و سوزش در شکم، حالت تهوع، نفخ، کاهش اشتها، مدفوع تیره یا استفراغ خونی و کاهش وزن ناخواسته می‌ باشد. عوارض ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری می ‌تواند جدی باشد و به زخم ‌های داخلی و خونریزی منجر گردد. به عنوان مثال، عفونت با این باکتری می ‌تواند منجر به التهاب معده یا گاستریت، زخم‌های معده و دوازدهه، و در موارد شدیدتر، سرطان معده شود. به همین دلیل، شناسایی و درمان به موقع این عفونت از اهمیت بالایی برخوردار است. رژیم غذایی می‌ تواند در پیشگیری از ابتلا به عفونت و بهبود یا تشدید علائم آن نقشی کلیدی داشته باشد. در ادامه به توصیه های تغذیه ‌ای مهم در کنترل و درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری می پردازیم.

1. استفاده از مواد غذایی حاوی پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک، کفیر، پنیر پروبیوتیک، کلم ترش، کیمچی یا ترشی های تخمیر شده می تواند با تقویت فلور میکروبی مفید دستگاه گوارش به پیشگیری و درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمک نماید.
2. استفاده از انواع مختلف خانواده کلم به عنوان مثال کلم بروکلی، گل کلم، کلم پیچ، کلم قمری، کلم قرمز و ... می تواند به کنترل عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمک نماید.
3. استفاده روزانه از میوه های قرمز رنگ و بنفش رنگ مثل انواع توت های تیره، آلبالو، آلو سیاه، زغال اخته و ... می تواند خواص آنتی اکسیدانی قوی و اثرات ضد میکروبی و ضد سرطانی اعمال نماید و از وقوع عوارض ناخوشایند عفونت با هلیکوباکتر پیلوری جلوگیری کند.
4. استفاده از منابع اسیدهای چرب امگا سه مانند انواع ماهی های چرب آب سرد، گردو، بذر کتان، خرفه، دانه چیا، سویا و ... می تواند رشد هلیکوباکتر پیلوری و التهاب ناشی از آن را کاهش دهد.
5. استفاده از غذاهای اسیدی مثل گوجه فرنگی، پرتقال، نارنگی، لیمو، نارنج و ... ممکن است علائم عفونت هلیکوباکتر پیلوری را تشدید کنند؛ پس باید مصرف آن ها کاهش یابد.
6. استفاده از غذاهای پر ادویه به ویژه غذاهای حاوی فلفل قرمز یا سیاه می تواند علائم ناخوشایند عفونت هلیکوباکتر پیلوری را تشدید نماید؛ پس باید مصرف آن ها کاهش یابد. تنها ادویه مجاز که افزایش مصرف آن توصیه می گردد، زردچوبه است که دارای خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ضد میکروبی و ضد سرطانی می باشد.
7. استفاده از نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه، چای پررنگ، نوشابه، نوشیدنی های انرژی زا و ... به دلیل تحریک ترشح اسید معده و تشدید سوزش سر دل توصیه نمی گردد.
8. مطالعات نشان داده اند که مصرف بالای نمک با افزایش خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مرتبط است؛ بنابراین، مبتلایان به این بیماری بایستی از مصرف مواد غذایی پر نمک مانند فست فود ها، چیپس، پفک، کنسرو ها و سایر مواد غذایی فرآوری شده اجتناب کنند.
9. جهت درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری معمولا از ترکیب چند آنتی بیوتیک استفاده می شود که هر کدام از آن ها با مصرف برخی مواد غذایی یا ریز مغذی ها تداخل دارند؛ از همین روی، مبتلایان بایستی به متخصص تغذیه مراجعه کنند تا در کنار رژیم دارویی، از رژیم غذایی متناسب با شرایط خود نیز بهره مند شوند./ف.نوروزی فرد

"دکتر سحر فصحتی"، دکترای تخصصی علوم تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز